Oxidative stress and diabetic complications.

Ferdinando Giacco, Michael Brownlee
Author Information
  1. Ferdinando Giacco: Diabetes Research Center, Departments of Medicine/Endocrinology, Albert Einstein College of Medicine, 1300 Morris Park Ave., Bronx, New York 10461-1602, USA.

Abstract

Oxidative stress plays a pivotal role in the development of diabetes complications, both microvascular and cardiovascular. The metabolic abnormalities of diabetes cause mitochondrial superoxide overproduction in endothelial cells of both large and small vessels, as well as in the myocardium. This increased superoxide production causes the activation of 5 major pathways involved in the pathogenesis of complications: polyol pathway flux, increased formation of AGEs (advanced glycation end products), increased expression of the receptor for AGEs and its activating ligands, activation of protein kinase C isoforms, and overactivity of the hexosamine pathway. It also directly inactivates 2 critical antiatherosclerotic enzymes, endothelial nitric oxide synthase and prostacyclin synthase. Through these pathways, increased intracellular reactive oxygen species (ROS) cause defective angiogenesis in response to ischemia, activate a number of proinflammatory pathways, and cause long-lasting epigenetic changes that drive persistent expression of proinflammatory genes after glycemia is normalized ("hyperglycemic memory"). Atherosclerosis and cardiomyopathy in type 2 diabetes are caused in part by pathway-selective insulin resistance, which increases mitochondrial ROS production from free fatty acids and by inactivation of antiatherosclerosis enzymes by ROS. Overexpression of superoxide dismutase in transgenic diabetic mice prevents diabetic retinopathy, nephropathy, and cardiomyopathy. The aim of this review is to highlight advances in understanding the role of metabolite-generated ROS in the development of diabetic complications.

References

  1. Diabetes. 2008 Dec;57(12):3222-30 [PMID: 18835932]
  2. Diabetes. 1998 Oct;47(10):1643-9 [PMID: 9753305]
  3. Diabetes. 2004 Apr;53(4):1074-81 [PMID: 15047624]
  4. J Clin Invest. 2005 Sep;115(9):2434-43 [PMID: 16127462]
  5. N Engl J Med. 1993 Sep 30;329(14):977-86 [PMID: 8366922]
  6. J Biol Chem. 1997 Jun 27;272(26):16498-506 [PMID: 9195959]
  7. Hum Pathol. 1995 Mar;26(3):308-13 [PMID: 7890283]
  8. J Biol Chem. 2003 Nov 7;278(45):44230-7 [PMID: 12941958]
  9. J Biol Chem. 2006 Apr 7;281(14):9307-13 [PMID: 16452468]
  10. Nat Med. 2009 Nov;15(11):1298-306 [PMID: 19881493]
  11. Diabetes. 1998 Jun;47(6):859-66 [PMID: 9604860]
  12. Diabetes. 1994 Sep;43(9):1122-9 [PMID: 8070612]
  13. Diabetes Care. 2010 May;33(5):983-90 [PMID: 20427682]
  14. Circ Res. 2003 Apr 18;92(7):785-92 [PMID: 12623881]
  15. N Engl J Med. 2005 Dec 22;353(25):2643-53 [PMID: 16371630]
  16. Circulation. 2002 Jul 30;106(5):544-9 [PMID: 12147534]
  17. Invest Ophthalmol Vis Sci. 1998 Dec;39(13):2517-23 [PMID: 9856760]
  18. Diabetes. 1994 Mar;43(3):478-90 [PMID: 8314022]
  19. FASEB J. 1999 Jan;13(1):23-30 [PMID: 9872926]
  20. Circ Res. 2010 Apr 30;106(8):1319-31 [PMID: 20431074]
  21. Diabetes. 1990 Jun;39(6):667-74 [PMID: 2347431]
  22. Diabetologia. 1994 Feb;37(2):141-4 [PMID: 8163047]
  23. J Clin Invest. 1995 Sep;96(3):1395-403 [PMID: 7544803]
  24. Circulation. 2006 Aug 8;114(6):597-605 [PMID: 16894049]
  25. Nature. 2000 Apr 13;404(6779):787-90 [PMID: 10783895]
  26. Mol Biol Cell. 2006 Feb;17(2):770-8 [PMID: 16319173]
  27. Science. 1981 Jul 10;213(4504):222-4 [PMID: 12192669]
  28. J Biol Chem. 2007 Oct 19;282(42):31038-45 [PMID: 17670746]
  29. Mutat Res. 2008 Jul-Aug;659(1-2):40-8 [PMID: 18407786]
  30. Diabetes. 2005 Jun;54(6):1838-45 [PMID: 15919807]
  31. Mol Med. 1995 May;1(4):447-56 [PMID: 8521302]
  32. J Clin Invest. 1998 Jan 1;101(1):160-9 [PMID: 9421478]
  33. J Mol Med (Berl). 2005 Nov;83(11):876-86 [PMID: 16133426]
  34. J Clin Invest. 2006 Apr;116(4):1071-80 [PMID: 16528409]
  35. Proc Natl Acad Sci U S A. 2006 Feb 21;103(8):2653-8 [PMID: 16477035]
  36. Diabetes. 2001 Jun;50(6):1491-4 [PMID: 11375352]
  37. Diabetes. 2009 May;58(5):1229-36 [PMID: 19208907]
  38. Biochem Biophys Res Commun. 2006 May 26;344(1):446-52 [PMID: 16603124]
  39. Am J Pathol. 1999 Feb;154(2):355-63 [PMID: 10027394]
  40. Diabetes. 2000 Nov;49(11):1939-45 [PMID: 11078463]
  41. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2009 Sep;297(3):H911-9 [PMID: 19617408]
  42. Lancet. 1998 Sep 12;352(9131):837-53 [PMID: 9742976]
  43. Diabetes. 1999 Apr;48(4):855-64 [PMID: 10102704]
  44. Proc Natl Acad Sci U S A. 1992 Nov 15;89(22):11059-63 [PMID: 1438315]
  45. J Clin Invest. 2004 Dec;114(12):1741-51 [PMID: 15599399]
  46. Diabetes. 2006 Nov;55(11):3004-12 [PMID: 17065336]
  47. J Exp Med. 2008 Sep 29;205(10):2409-17 [PMID: 18809715]
  48. Circulation. 1999 May 4;99(17):2239-42 [PMID: 10226087]
  49. J Biol Chem. 2000 Dec 22;275(51):40042-7 [PMID: 11007790]
  50. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2000 Jan;278(1):E146-52 [PMID: 10644549]
  51. Diabetes Care. 2001 Aug;24(8):1397-402 [PMID: 11473076]
  52. Curr Hypertens Rep. 2009 Feb;11(1):48-55 [PMID: 19146801]
  53. Nat Med. 2001 Jan;7(1):108-13 [PMID: 11135624]
  54. Diabetologia. 1994 Aug;37(8):838-41 [PMID: 7988787]
  55. Br J Haematol. 1996 Mar;92(3):747-50 [PMID: 8616048]
  56. Diabetes. 2008 Apr;57(4):995-1001 [PMID: 18223010]
  57. Biochem Biophys Res Commun. 1997 Jul 30;236(3):712-5 [PMID: 9245719]
  58. Curr Diabetes Rev. 2005 Aug;1(3):287-98 [PMID: 18220605]
  59. Nat Rev Mol Cell Biol. 2009 Mar;10(3):192-206 [PMID: 19234478]
  60. J Clin Invest. 1998 Mar 15;101(6):1219-24 [PMID: 9502762]
  61. Diabetes. 2002 Jan;51(1):174-81 [PMID: 11756338]
  62. Kidney Int. 1998 Nov;54(5):1637-51 [PMID: 9844140]
  63. Annu Rev Biochem. 1992;61:1175-212 [PMID: 1497308]
  64. Am J Physiol. 1991 Oct;261(4 Pt 2):F571-7 [PMID: 1928372]
  65. Am J Pathol. 1997 Feb;150(2):523-31 [PMID: 9033268]
  66. J Biol Chem. 1990 Jul 15;265(20):11409-12 [PMID: 2164001]
  67. J Biol Chem. 1996 Jun 21;271(25):15237-43 [PMID: 8663078]
  68. Kidney Int. 2005 May;67(5):1762-71 [PMID: 15840023]
  69. FEBS Lett. 1997 Oct 13;416(1):15-8 [PMID: 9369223]
  70. J Biol Chem. 2009 Mar 20;284(12):7446-54 [PMID: 19150982]
  71. J Lipid Res. 2006 Dec;47(12):2726-37 [PMID: 16960261]
  72. J Am Soc Nephrol. 2003 Aug;14(8 Suppl 3):S233-6 [PMID: 12874437]
  73. J Histochem Cytochem. 2007 Nov;55(11):1149-57 [PMID: 17652266]
  74. J Am Soc Nephrol. 2006 Apr;17(4):1090-101 [PMID: 16510762]
  75. Nat Rev Genet. 2009 Apr;10(4):269-76 [PMID: 19274048]
  76. Diabetes. 1997 Sep;46(9):1497-503 [PMID: 9287052]
  77. Biochem Biophys Res Commun. 1998 Apr 17;245(2):583-8 [PMID: 9571198]
  78. Proc Natl Acad Sci U S A. 2006 Jan 3;103(1):218-23 [PMID: 16373499]
  79. Circ Res. 2004 Aug 6;95(3):233-8 [PMID: 15297385]
  80. Proc Natl Acad Sci U S A. 1995 Mar 28;92(7):2780-4 [PMID: 7708723]
  81. Nat Med. 2003 Mar;9(3):294-9 [PMID: 12592403]
  82. Proc Natl Acad Sci U S A. 2000 Feb 15;97(4):1784-9 [PMID: 10677535]
  83. J Clin Invest. 1996 Jan 1;97(1):238-43 [PMID: 8550841]
  84. J Biol Chem. 1998 Apr 3;273(14):8225-31 [PMID: 9525928]
  85. Arch Intern Med. 2001 Feb 12;161(3):397-405 [PMID: 11176766]
  86. Diabetes. 2006 Mar;55(3):798-805 [PMID: 16505246]
  87. Circ Res. 2008 Sep 12;103(6):615-23 [PMID: 18688044]
  88. N Engl J Med. 1998 Jul 23;339(4):229-34 [PMID: 9673301]
  89. Proc Natl Acad Sci U S A. 2008 Jul 1;105(26):9047-52 [PMID: 18579779]
  90. Diabetes. 2006 Jun;55(6):1826-31 [PMID: 16731849]
  91. J Biol Chem. 1997 Jul 11;272(28):17810-4 [PMID: 9211935]
  92. J Clin Invest. 2001 Nov;108(9):1341-8 [PMID: 11696579]
  93. J Clin Invest. 2007 May;117(5):1249-59 [PMID: 17476357]
  94. Annu Rev Med. 1995;46:223-34 [PMID: 7598459]
  95. Atherosclerosis. 2005 Oct;182(2):259-65 [PMID: 16159598]
  96. Diabetes. 1994 Jan;43(1):1-8 [PMID: 8262306]
  97. J Clin Invest. 1990 May;85(5):1410-20 [PMID: 2110189]
  98. Science. 1999 Oct 8;286(5438):304-6 [PMID: 10514375]
  99. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2003 Sep;44(9):4001-5 [PMID: 12939321]
  100. Diabetes. 2004 May;53(5):1336-43 [PMID: 15111504]
  101. Contrib Nephrol. 1996;118:180-7 [PMID: 8744056]
  102. J Clin Invest. 2006 Jul;116(7):1813-22 [PMID: 16823479]
  103. Diabetes. 1997 Apr;46(4):671-81 [PMID: 9075810]
  104. Arch Biochem Biophys. 2001 May 15;389(2):166-75 [PMID: 11339805]
  105. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2003 Feb;284(2):H605-12 [PMID: 12424096]
  106. Diabetes. 2010 Mar;59(3):670-8 [PMID: 20009088]
  107. Proc Natl Acad Sci U S A. 2010 Feb 23;107(8):3441-6 [PMID: 20133650]
  108. Cell Metab. 2008 Feb;7(2):95-6 [PMID: 18249166]
  109. Diabetologia. 2004 Mar;47(3):541-548 [PMID: 14968292]
  110. Proc Natl Acad Sci U S A. 2000 Oct 24;97(22):12222-6 [PMID: 11050244]
  111. Proc Natl Acad Sci U S A. 1997 Oct 14;94(21):11669-74 [PMID: 9326668]
  112. Proc Natl Acad Sci U S A. 2005 Aug 16;102(33):11870-5 [PMID: 16085713]
  113. Diabetologia. 2009 Feb;52(2):208-12 [PMID: 19057893]
  114. Diabetologia. 2007 Oct;50(10):2164-70 [PMID: 17676306]
  115. JAMA. 2002 May 15;287(19):2563-9 [PMID: 12020338]
  116. Diabetes. 2006 Aug;55(8):2231-7 [PMID: 16873685]
  117. Diabetes. 2008 Dec;57(12):3189-98 [PMID: 18776137]
  118. Lancet. 2002 Jun 22;359(9324):2140-4 [PMID: 12090978]
  119. J Clin Invest. 2000 Aug;106(4):571-8 [PMID: 10953032]
  120. Diabetes. 2006 Jun;55(6):1686-94 [PMID: 16731831]
  121. Am J Physiol Renal Physiol. 2000 Apr;278(4):F676-83 [PMID: 10751230]
  122. J Biol Chem. 2008 Apr 18;283(16):10930-8 [PMID: 18227068]
  123. Exp Neurol. 2007 Dec;208(2):216-27 [PMID: 17927981]
  124. Diabetologia. 1998 Dec;41(12):1435-41 [PMID: 9867210]
  125. J Biol Chem. 1992 Oct 15;267(29):20965-70 [PMID: 1400412]
  126. Circ Res. 2010 May 14;106(9):1449-58 [PMID: 20466987]
  127. Proc Natl Acad Sci U S A. 2009 Aug 11;106(32):13505-10 [PMID: 19666581]
  128. Diabetologia. 2008 Oct;51(10):1930-2 [PMID: 18663426]
  129. Annu Rev Biochem. 1997;66:315-35 [PMID: 9242909]
  130. Free Radic Biol Med. 2006 Oct 15;41(8):1191-6 [PMID: 17015165]
  131. J Clin Invest. 1997 Jul 1;100(1):115-26 [PMID: 9202063]
  132. J Clin Endocrinol Metab. 1998 Aug;83(8):2773-6 [PMID: 9709945]
  133. Diabetes. 2010 Jan;59(1):249-55 [PMID: 19833897]
  134. Restor Neurol Neurosci. 2005;23(5-6):355-65 [PMID: 16477098]
  135. Metabolism. 2007 Sep;56(9):1256-64 [PMID: 17697870]
  136. J Clin Invest. 1997 Dec 15;100(12):2995-3004 [PMID: 9399945]
  137. Arch Biochem Biophys. 1982 Jun;216(1):337-44 [PMID: 6808928]
  138. N Engl J Med. 2008 Feb 7;358(6):580-91 [PMID: 18256393]
  139. Diabetes. 1993 Jan;42(1):80-9 [PMID: 7678404]
  140. N Engl J Med. 2008 Oct 9;359(15):1577-89 [PMID: 18784090]
  141. J Cardiovasc Pharmacol. 1997 Oct;30(4):528-32 [PMID: 9335415]
  142. Diabetes. 2005 Jun;54(6):1615-25 [PMID: 15919781]
  143. J Clin Invest. 1999 Aug;104(4):447-57 [PMID: 10449437]
  144. Circulation. 2000 Feb 15;101(6):676-81 [PMID: 10673261]
  145. Metabolism. 1985 Dec;34(12 Suppl 1):51-9 [PMID: 3906361]
  146. Am J Physiol. 1993 Nov;265(5 Pt 1):E783-93 [PMID: 8238505]
  147. J Clin Invest. 1997 Mar 15;99(6):1272-80 [PMID: 9077536]
  148. Diabetes. 2008 Sep;57(9):2461-9 [PMID: 18511846]
  149. J Clin Invest. 2003 Oct;112(7):1049-57 [PMID: 14523042]

Grants

  1. P60 DK020541/NIDDK NIH HHS
  2. R01-DK07453/NIDDK NIH HHS
  3. 2P60-DK020541/NIDDK NIH HHS

MeSH Term

Animals
Atherosclerosis
Cardiomyopathies
Diabetes Complications
Humans
Hyperglycemia
Microvessels
Oxidative Stress
Reactive Oxygen Species
Signal Transduction

Chemicals

Reactive Oxygen Species

Word Cloud

Created with Highcharts 10.0.0increasedROSdiabeticdiabetescomplicationscausesuperoxidepathwaysOxidativestressroledevelopmentmitochondrialendothelialproductionactivationpathwayAGEsexpression2enzymessynthaseproinflammatorycardiomyopathyplayspivotalmicrovascularcardiovascularmetabolicabnormalitiesoverproductioncellslargesmallvesselswellmyocardiumcauses5majorinvolvedpathogenesiscomplications:polyolfluxformationadvancedglycationendproductsreceptoractivatingligandsproteinkinaseCisoformsoveractivityhexosaminealsodirectlyinactivatescriticalantiatheroscleroticnitricoxideprostacyclinintracellularreactiveoxygenspeciesdefectiveangiogenesisresponseischemiaactivatenumberlong-lastingepigeneticchangesdrivepersistentgenesglycemianormalized"hyperglycemicmemory"Atherosclerosistypecausedpartpathway-selectiveinsulinresistanceincreasesfreefattyacidsinactivationantiatherosclerosisOverexpressiondismutasetransgenicmicepreventsretinopathynephropathyaimreviewhighlightadvancesunderstandingmetabolite-generated

Similar Articles

Cited By