The effects of extremely low-frequency magnetic fields on melatonin and cortisol, two marker rhythms of the circadian system.

Yvan Touitou, Brahim Selmaoui
Author Information
  1. Yvan Touitou: Chronobiology Unit, Foundation A. de Rothschild, Paris, France. yvan.touitou@chronobiology.fr

Abstract

In the past 30 years the concern that daily exposure to extremely low-frequency magnetic fields (ELF-EMF) (1 to 300 Hz) might be harmful to human health (cancer, neurobehavioral disturbances, etc) has been the object of debate, and has become a public health concern. This has resulted in the classification of ELF-EMF into category 2B, ie, agents that are "possibly carcinogenic to humans" by the International Agency for Research on Cancer. Since melatonin, a neurohormone secreted by the pineal gland, has been shown to possess oncostatic properties, a "melatonin hypothesis" has been raised, stating that exposure to EMF might decrease melatonin production and therefore might promote the development of breast cancer in humans. Data from the literature reviewed here are contradictory. In addition, we have demonstrated a lack of effect of ELF-EMF on melatonin secretion in humans exposed to EMF (up to 20 years' exposure) which rebuts the melatonin hypothesis. Currently, the debate concerns the effects of ELF-EMF on the risk of childhood leukemia in children chronically exposed to more than 0.4 μT. Further research is thus needed to obtain more definite answers regarding the potential deleterious effects of ELF-EMF.

Keywords

References

  1. Cancer Res. 1981 Nov;41(11 Pt 1):4432-6 [PMID: 6796259]
  2. J Pineal Res. 2001 Aug;31(1):85-8 [PMID: 11485010]
  3. Bioelectromagnetics. 2001 Jan;22(1):1-6 [PMID: 11122488]
  4. J Dairy Sci. 1998 Mar;81(3):722-7 [PMID: 9565875]
  5. Bioelectromagnetics. 2010 Apr;31(3):237-45 [PMID: 19882681]
  6. Am J Epidemiol. 2001 Oct 1;154(7):591-600 [PMID: 11581092]
  7. Life Sci. 1989;45(15):1319-32 [PMID: 2677573]
  8. Am J Epidemiol. 1999 May 1;149(9):831-42 [PMID: 10221320]
  9. Bioelectromagnetics. 1995;Suppl 3:119-22 [PMID: 8787562]
  10. Life Sci. 2003 Nov 14;73(26):3339-49 [PMID: 14572876]
  11. J Dairy Sci. 1996 Sep;79(9):1549-54 [PMID: 8899520]
  12. Neurosci Lett. 1998 Nov 13;256(3):171-3 [PMID: 9855367]
  13. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2003 Jun;284(6):R1529-35 [PMID: 12736182]
  14. Carcinogenesis. 2001 Jul;22(7):1043-8 [PMID: 11408347]
  15. N Engl J Med. 1997 Jul 3;337(1):1-7 [PMID: 9203424]
  16. Life Sci. 1995;57(14):1351-8 [PMID: 7564882]
  17. Aviat Space Environ Med. 1988 Dec;59(12):1139-45 [PMID: 3071325]
  18. Neurosci Lett. 2008 Jun 13;438(1):76-9 [PMID: 18472329]
  19. Bioelectromagnetics. 1998;19(3):172-80 [PMID: 9554695]
  20. Bioelectromagnetics. 1995;16(6):377-80 [PMID: 8789068]
  21. Physiol Behav. 2002 Aug;76(4-5):589-95 [PMID: 12126997]
  22. Int Arch Occup Environ Health. 2002 Mar;75(3):171-8 [PMID: 11954984]
  23. Cancer Res. 1967 Jul;27(7):1306-11 [PMID: 4952523]
  24. J Radiat Res. 2005 Sep;46(3):313-8 [PMID: 16210787]
  25. Biol Reprod. 1993 Oct;49(4):857-64 [PMID: 8218652]
  26. Cancer Res. 2002 Mar 1;62(5):1356-63 [PMID: 11888905]
  27. Life Sci. 1988;42(22):2203-6 [PMID: 3374254]
  28. Bioelectromagnetics. 2004 Apr;25(3):167-75 [PMID: 15042625]
  29. Am J Epidemiol. 1988 Jul;128(1):21-38 [PMID: 3164167]
  30. Bioelectromagnetics. 1981;2(2):105-21 [PMID: 6794577]
  31. Comp Biochem Physiol C Toxicol Pharmacol. 2009 Sep;150(3):372-6 [PMID: 19524062]
  32. Am J Epidemiol. 1999 Jul 1;150(1):27-36 [PMID: 10400550]
  33. Chronobiol Int. 2002 Jan;19(1):141-55 [PMID: 11962672]
  34. Bioelectromagnetics. 1996;17(4):263-73 [PMID: 8891185]
  35. Adv Drug Deliv Rev. 2010 Jul 31;62(9-10):928-45 [PMID: 20615440]
  36. Bioelectromagnetics. 2001 Feb;22(2):122-8 [PMID: 11180258]
  37. Behav Neural Biol. 1981 Jun;32(2):201-13 [PMID: 7283911]
  38. Neurosci Lett. 1994 Jan 17;166(1):59-62 [PMID: 8190359]
  39. Life Sci. 1999;64(24):2291-7 [PMID: 10374919]
  40. Arch Med Res. 2012 Apr;43(3):183-9 [PMID: 22560984]
  41. Am J Physiol. 1995 May;268(5 Pt 2):R1111-6 [PMID: 7771569]
  42. Bioelectromagnetics. 2006 Dec;27(8):667-73 [PMID: 16988988]
  43. Bioelectromagnetics. 2006 Jul;27(5):423-6 [PMID: 16622861]
  44. J Toxicol Environ Health. 1996 Jun 7;48(2):169-85 [PMID: 8642624]
  45. Neurology. 1996 Dec;47(6):1477-81 [PMID: 8960730]
  46. Carcinogenesis. 1996 May;17(5):903-10 [PMID: 8640936]
  47. J Pineal Res. 1996 Sep;21(2):91-100 [PMID: 8912234]
  48. Bioelectromagnetics. 1997;18(2):166-71 [PMID: 9084867]
  49. Bioelectromagnetics. 2001 Apr;22(3):178-84 [PMID: 11255213]
  50. Acta Endocrinol (Copenh). 1992 Mar;126(3):201-5 [PMID: 1574947]
  51. Bioelectromagnetics. 1998;19(5):318-29 [PMID: 9669546]
  52. J Clin Endocrinol Metab. 2003 Dec;88(12):5668-73 [PMID: 14671151]
  53. Bioelectromagnetics. 1985;6(4):381-9 [PMID: 3836679]
  54. Environ Res. 2002 Jul;89(3):201-9 [PMID: 12176004]
  55. Bioelectromagnetics. 2007 Sep;28(6):471-6 [PMID: 17492762]
  56. Surg Neurol. 1996 Jan;45(1):62-6 [PMID: 9190701]
  57. Br J Cancer. 2000 Sep;83(5):692-8 [PMID: 10944614]
  58. J Sleep Res. 1999 Mar;8(1):77-81 [PMID: 10188140]
  59. Biochim Biophys Acta. 1992 Oct 6;1137(1):59-64 [PMID: 1382609]
  60. J Occup Environ Med. 1996 Nov;38(11):1108-10 [PMID: 8941900]
  61. Bioelectromagnetics. 1994;15(5):427-37 [PMID: 7802710]
  62. Scand J Work Environ Health. 1998 Jun;24(3):183-9 [PMID: 9710370]
  63. J Pineal Res. 1993 Mar;14(2):89-97 [PMID: 8320637]
  64. Oncology. 1994 May-Jun;51(3):288-95 [PMID: 8196914]
  65. Cancer Causes Control. 2006 May;17(4):547-52 [PMID: 16596309]
  66. Biochem Biophys Res Commun. 1997 May 29;234(3):707-11 [PMID: 9175780]
  67. J Pineal Res. 2001 Oct;31(3):234-41 [PMID: 11589758]
  68. Bioelectromagnetics. 1981;2(4):371-80 [PMID: 7326058]
  69. Pathophysiology. 2009 Aug;16(2-3):149-56 [PMID: 19278839]
  70. Bioelectromagnetics. 1994;15(5):489-92 [PMID: 7802715]
  71. Bioelectromagnetics. 2001 Feb;22(2):138-43 [PMID: 11180260]
  72. Science. 1980 Dec 12;210(4475):1267-9 [PMID: 7434030]
  73. J Occup Environ Med. 2000 Feb;42(2):136-42 [PMID: 10693073]
  74. Physiol Chem Phys. 1979;11(5):395-403 [PMID: 542502]
  75. Life Sci. 1997;61(5):473-86 [PMID: 9247317]
  76. Int J Radiat Biol. 2002 Nov;78(11):1029-36 [PMID: 12456290]
  77. Bioelectromagnetics. 2002 Apr;23(3):245-8 [PMID: 11891755]
  78. Cancer Res. 1963 Oct;23:1545-8 [PMID: 14072694]
  79. Neurosci Lett. 1994 Feb 28;168(1-2):205-8 [PMID: 8028776]
  80. J Pineal Res. 1990;9(4):259-69 [PMID: 2096195]
  81. J Mammary Gland Biol Neoplasia. 2011 Sep;16(3):235-45 [PMID: 21773809]
  82. J Pineal Res. 1998 Sep;25(2):116-27 [PMID: 9755033]
  83. Am J Epidemiol. 1979 Mar;109(3):273-84 [PMID: 453167]
  84. Bioelectromagnetics. 2008 Apr;29(3):169-76 [PMID: 18027843]
  85. Int J Occup Environ Health. 1996 Jan;2(1):37-47 [PMID: 9933863]
  86. J Biol Rhythms. 1998 Feb;13(1):52-9 [PMID: 9486843]
  87. Acta Anat (Basel). 1992;143(4):289-93 [PMID: 1323903]
  88. Environ Res. 1994 Apr;65(1):149-60 [PMID: 8162882]
  89. J Pineal Res. 2001 Sep;31(2):109-13 [PMID: 11555165]
  90. Int J Radiat Biol. 2003 Jun;79(6):431-5 [PMID: 12963545]
  91. IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum. 2002;80:1-395 [PMID: 12071196]
  92. Environ Health Perspect. 1996 Mar;104 Suppl 1:135-40 [PMID: 8722117]
  93. Brain Res Bull. 2010 Jan 15;81(1):92-9 [PMID: 19883742]
  94. Life Sci. 1998;62(14):1271-80 [PMID: 9570342]
  95. Int J Epidemiol. 1982 Dec;11(4):345-55 [PMID: 7152787]
  96. Bioelectromagnetics. 1995;Suppl 3:111-8 [PMID: 8787561]
  97. Exp Gerontol. 1999 Sep;34(6):733-40 [PMID: 10579634]
  98. Br J Ind Med. 1989 Oct;46(10):729-37 [PMID: 2818960]
  99. J Magn Reson Imaging. 1994 Jan-Feb;4(1):7-11 [PMID: 8148559]
  100. Life Sci. 1996;58(18):1539-49 [PMID: 8649183]
  101. Bioelectromagnetics. 1997;18(8):555-62 [PMID: 9383244]
  102. Neuroimmunomodulation. 2001;9(2):65-77 [PMID: 11549888]
  103. Radiat Res. 1998 Nov;150(5):557-67 [PMID: 9806598]
  104. Emerg Health Threats J. 2012;5: [PMID: 22529876]
  105. J Pineal Res. 1991 Apr;10(3):109-16 [PMID: 1715400]
  106. Br J Cancer. 1996 Oct;74(8):1248-52 [PMID: 8883412]
  107. Bioelectromagnetics. 2001 Dec;22(8):581-8 [PMID: 11748676]
  108. Environ Res. 2001 Feb;85(2):115-21 [PMID: 11161661]
  109. J Occup Environ Med. 2007 Oct;49(10):1149-56 [PMID: 18000420]
  110. Bioelectromagnetics. 1999;20(4):224-32 [PMID: 10230936]
  111. Lancet. 1981 Feb 14;1(8216):383-4 [PMID: 6110011]
  112. J Pineal Res. 1994 Apr;16(3):136-44 [PMID: 7932036]
  113. J Pineal Res. 2000 Nov;29(4):228-33 [PMID: 11068945]
  114. Pathol Biol (Paris). 1996 Jun;44(6):487-95 [PMID: 8977906]
  115. J Endocrinol. 1983 Jan;96(1):53-64 [PMID: 6822782]
  116. Bioelectromagnetics. 2004 May;25(4):308-12 [PMID: 15114640]
  117. Biol Reprod. 1996 Aug;55(2):455-60 [PMID: 8828855]
  118. Bioelectromagnetics. 1998;19(2):123-7 [PMID: 9492170]
  119. J Anim Sci. 1995 Nov;73(11):3274-80 [PMID: 8586584]
  120. Br J Cancer. 2010 Sep 28;103(7):1128-35 [PMID: 20877339]
  121. Am J Physiol. 1996 May;270(5 Pt 1):E816-21 [PMID: 8967470]
  122. J Pineal Res. 2000 Jan;28(1):1-8 [PMID: 10626595]
  123. Bioelectromagnetics. 1997;18(2):190-2 [PMID: 9084872]
  124. Am J Epidemiol. 2001 Oct 1;154(7):601-9 [PMID: 11581093]
  125. Bioelectromagnetics. 2004 Oct;25(7):508-15 [PMID: 15376244]
  126. Bioelectromagnetics. 1988;9(1):95-104 [PMID: 3345217]
  127. Bioelectromagnetics. 2003 Jan;24(1):12-20 [PMID: 12483661]
  128. Bioelectromagnetics. 1986;7(2):239-42 [PMID: 3741497]
  129. Biol Psychiatry. 1984 Aug;19(8):1215-28 [PMID: 6498244]
  130. Neuro Endocrinol Lett. 2005 Apr;26(2):136-42 [PMID: 15855885]
  131. Invest Radiol. 1991 Dec;26(12):1095-100 [PMID: 1765445]
  132. Environ Res. 1991 Aug;55(2):188-98 [PMID: 1651225]
  133. Ann Epidemiol. 2006 Aug;16(8):622-31 [PMID: 16458540]
  134. Bioelectromagnetics. 2010 Feb;31(2):89-101 [PMID: 19650076]
  135. Reprod Toxicol. 2001 Jan-Feb;15(1):49-59 [PMID: 11137378]
  136. Bioelectromagnetics. 1995;16(2):119-23 [PMID: 7612027]
  137. Bioelectromagnetics. 1993;14(2):97-106 [PMID: 8494560]
  138. J Endocrinol. 1982 May;93(2):201-10 [PMID: 7086322]
  139. J Pineal Res. 2000 Mar;28(2):97-104 [PMID: 10709971]
  140. Environ Health Perspect. 1999 Nov;107(11):901-4 [PMID: 10544158]
  141. Bioelectromagnetics. 2003 Feb;24(2):118-24 [PMID: 12524678]
  142. Eur J Endocrinol. 1994 May;130(5):472-7 [PMID: 8180675]
  143. Bull Acad Natl Med. 2011 Oct;195(7):1527-46; discussion 1547-9 [PMID: 22812159]
  144. Curr Genomics. 2009 Apr;10(2):86-92 [PMID: 19794880]
  145. J Cancer Res Clin Oncol. 1995;121(3):181-8 [PMID: 7713990]

MeSH Term

Circadian Rhythm
Electromagnetic Fields
Environmental Exposure
Humans
Hydrocortisone
Melatonin

Chemicals

Melatonin
Hydrocortisone

Word Cloud

Created with Highcharts 10.0.0melatoninELF-EMFexposuremagneticmightcancereffectsrhythmconcernextremelylow-frequencyfieldshealthneurobehavioraldisturbancesdebateEMFhumansexposedcortisolmarkercircadianpast30yearsdaily1300Hzharmfulhumanetcobjectbecomepublicresultedclassificationcategory2Bieagents"possiblycarcinogenichumans"InternationalAgencyResearchCancerSinceneurohormonesecretedpinealglandshownpossessoncostaticproperties"melatoninhypothesis"raisedstatingdecreaseproductionthereforepromotedevelopmentbreastDataliteraturereviewedcontradictoryadditiondemonstratedlackeffectsecretion20years'rebutshypothesisCurrentlyconcernsriskchildhoodleukemiachildrenchronically04μTresearchthusneededobtaindefiniteanswersregardingpotentialdeleterioustworhythmssystemchronodisruptionenvironmentfielddesynchronization

Similar Articles

Cited By (20)